آشنایی با خیانت در امانت و حکم قضایی آن
ابتدای بحث برای داشتن تعریف جامعی از خیانت در امانت، باید بگوییم وفق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی: هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکورمسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس از سه ماه تا هجده ماه محکپم خواهد شد.
لذا موارد جرم خیانت در امانت عبارت است از:
- تصاحب مال امانی
- استفاده بدون اذن و اجازه از مال امانی
- مخفی کردن مال امانی یا خارج کردن أن از دسترس مالک(جنبه عمدی داشته باشد)
- از بین بردن مال امانی
چند نکته که در باب خیانت در امانت بایستی در نظر گرفت :
- قانونگذار درماده ۶۷۴ برای جلوگیری از فرار خائنین از مسئولیت به بهانه اینکه اساساً عقدی بین آنها و مالک یا مال منعقد نشده و یا اینکه آن عقد باطل بوده است خود را از محدوده عقد و سپرده شدن مال برای هر کاری با اجرت یا بی اجرت را مبنای تحق در امانت دانسته است.
- همچنین به کار رفتن عبارت هر کاری با اجرت یا بی اجرت در متن قانونی می‌تواند قرینی باشد بر اینکه عقود دیگری غیر از ۴عقد عنوان شده در ماده قبیل عاریه نیز می‌توانند مبنای تحقق جرم خیانت در امانت قرار گیرند.
- باید افزود که وارد کردن اموال غیرمنقول به دایره شمول امانت مشکلات دیگری را نیز در تفکیک جرایم مثل تصرف عدوانی و خیانت در امانت ایجاد می‌کند که در بسیاری از این گونه موارد به نظر می‌رسد مشکل را باید با استناد به قواعد راجع به تعدد معنوی موضوع ماده ۱۳۱ قانون مجازات اسلامی یعنی عمل واحد دارای عناوین مجرمانه متعدد حل کرد.
- این جرم یک جرم آنی است نه مستمر به عبارت دیگر در همان لحظه‌ای که یکی از چهار فعل قانون بر روی مال مورد امانت انجام شود این جرم ارتکاب می‌یابد و تحقق آن نیاز به استمرار ندارد دیوان عالی کشور نیز در یکی از آرای خود اعلام می‌دارد جرم خیانت در امانت مستمر نیست زیرا جرم مستمر در مورد صادق می‌باشد که عمل ارتکابی هر آن موجود بوده و ادامه داشته باشد.
نکات حقوقی خیانت در امانت و بررسی آن از دید قضایی
عناصر متشکله جرم خیانت در امانت
عناصر متشکله جرم خیانت در امانت باید قبل از محکوم کردن متهم باید توسط شاکی و دادستان اثبات و برای قاضی محرض گردند بدین ترتیب موارد بررسی می‌شوند:
- عنصر قانونی: عنصر قانونی جرم خیانت در امانت ماده ۶۷۴ قانون تعزیرات مصوب سال ۷۵ و عنصر قانونی برخی از انواع خیانت در امانت اشاره خاص قانون قرار گرفته‌اند مواد و قوانین متفرقه هستند.
- عنصر مادی:عنصر مادی جرم از سه بخش تشکیل می‌شودکه در زیر هر یک از این عنوان مجزا عنوان نمودیم :
- رفتار مادی فیزیکی: به موجب ماده ۶۷۴ قانون تعزیرات خیانت در امانت به وسیله انجام یکی از چهار فعل استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن مال مورد امانت تحقق می‌پذیرد که به معانی چهار اصطلاح می‌پردازیم
الف- استعمال نمودن: منظور از استعمال مصرف یا مورد استفاده قرار دادن مال مورد امانت می‌باشد و چگونگی استعمال ناروای مال مورد امانت در صورتی که با سو نیت باشد نیز موجب تحقق جرم خیانت در امانت می‌گرد. به عبارت دیگر استعمال با بقای مال نیز ممکن بوده و ملازمه ای با از بین رفتن مال ندارد
ب- اتلاف: یکی دیگر از مصادیق اعمال خائنانه عبارت از تلف کردن مال مورد امانت یعنی نابود کردن یا از بین بردن آن به هر وسیله ممکن از قبیل آتش زدن، شکستن، پاره کردن و غیره می‌باشد. اتلاف ممکن است به مباشرت شخص امین صورت گیرد.مثل این که وی شخصا مال مورد امانت را تلف کند و یا ممکن است وی مسبب از بین رفتن آن شود مثلا با قرار دادن مال مورد امانت در شرایطی که باعث تلف شدن آن شود.
به علاوه اتلاف اعم است از اتلاف کل مال یا اتلاف جزئی از آن و اتلاف وصف آن. ظاهرا تلف کردن مال ممکن است به وسیله ترک فعل نیز صورت پذیرد مثل اینکه شخصی حیوانی را به امانت گرفته باشد و با عدم نگهداری صحیح از آن، عمداً و از روی سوء نیت موجب تلف شدن آن بگردد.
ج- مفقود کردن: ممکن است بدون اینکه مال امانتی تلف شود، موجب شود که دستیابی به آن برای مالک غیر ممکن گردد. در این حالت علی رغم موجود بودن عین مال امانتی، دسترسی به آن برای مالک مقدور نمی‌باشد.
نکته قابل ذکر در این مورد آن است که برای تحقق این مورد مفقود بودن مال امانتی ضروری است این امر مستلزم قصد و سوء نیت مرتکب در خارج کردن مال از دسترس مالک‌ها می‌باشد. بدین ترتیب هرگاه بر اساس اهمال یا سهل انگاری امین مفقود شود مثلاً از جیب سوراخش بیفتد وی تنها به موجب ماده ۶۱۴ قانون مدنی از نظر حقوقی ضامن خواهد بود ولی از نظر کیفری خائن در امانت محسوب نمی‌شود.
د- تصاحب: منظور از تصاحب برخورد مالکانه کردن با مال می‌باشد. یعنی اینکه کسی مال دیگری را از آن خود دانسته و با آن برخوردی کند که معمولا مالک حق چنان برخوردی را با مال دارد. مثلاً اینکه مال را به فروش برساند یا به گرو بگذارد یا از استرداد آن خودداری نماید. تصاحب مال می‌تواند از افعال یا ترک فعل‌های از قبیله فروختن یا گرو گذاشتن یا عدم استرداد یا به مصرف معین نرساندن مال مورد امانت استنباط گردد.
از سوی دیگر اگر این گونه افعال یا ترک فعل‌ها کاشف از تصاحب مال مورد امانت نباشد خیانت در امانت محقق نمی‌گردد. مثلاً اگه کسی در نتیجه فراموشی یا اشتباه یا به موجب حکم دادگاه از استرداد مال امانی خودداری کند.
- شرایط و اوضاع احوال لازم برای تحقق جرم: قانونگذار برای تحقق جرم خیانت در امانت وجود شرایطی را لازم دانسته که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بیشتر بخوانید :معرفی بهترین وکیل کیفری خانم تهران 100% متخصص و حرفه ای
دعوای خلع ید و تخلیه ید با یکدیگر متفاوت هستندالف- موضوع جرم باید عین مال یا وسیله تحصیل مال باشد
ب- سپرده شدن به یکی از طرق قانونی
ج- تعلق مال به غیر
با راهنمایی وکیل مناسب ، میتوانید از حق خود در معاملاتتان دفاع کنید !
- عنصر روانی: تحقق جرم خیانت در امانت نیز مثل جرم کلاهبرداری و برخلاف جرایم مادی صرف نیازی به وجود عنصر روانی به طور همزمان با عنصر مادی دارد. در یکی از آرای قدیمی دیوان عالی کشور نیز مورد تاکید قرار گرفته است. یعنی خائن باید سوء نیت عام یا خاص داشته باشد
سوء نیت عام جدا از عنصر مادی است یعنی عمل فیزیکی که متهم آن را مرتکب شده است که عبارت است از عمد در ارتکاب عمل فیزیکی. متهم باید یکی از چهار فعل تصاحب، تلف، مفقود یا استعمال کردن مال مورد امانت را عمداً و از روی قصد و اراده و نه مثلاً تحت تاثیر مستی یا در حال خواب یا از روی سهل انگاری و بی توجهی انجام داده باشد.
از سوی دیگر منظور از سوء نیت خاص مرتکب این اعمال را به قصد ایراد ضرر به مالک یا متصرف انجام داده باشد پس شرط سوء نیت خاص نشان می‌دهد که اگر عمداً ولی به قصد منتفع کردن مالک یا متصرفان مرتکب عمل فیزیکی جرم خیانت در امانت شده باشد وی را نمی‌توان به ارتکاب این جرم محکوم کرد.
به عنوان مثال حیوانی را که دیگری به اوسپرده ولی حیوان در شرف مردن قرار گرفته را ذبح کرده و گوشت آن را برای مالک نگه می‌دارد یا گوشت را مصرف کرده و قیمت گوشت را برای وی کنار می‌گذارد.
مجازات جرم خیانت در امانت
- مجازات اصلی: مجازات اصلی جرم خیانت در امانت به موجب قانون مجازات اسلامی در ماده ۶۷۴ سه ماه تا هجده ماه حبس تعیین شده است. تعیین مجازات حبس برای خائن در امانت با موازین فقهی نیز سازگار می‌باشد.
- مجازات‌های تبعی و تکمیلی: با توجه به اینکه جرم خیانت در امانت نیز مثل کلاهبرداری یک جرم قابل تعزیر محسوب می‌شود و همچنین با نگاه به اینکه مجازات‌های تکمیلی طبق ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ در مورد محکومیت ها به مجازات‌های تعزیری از درجه ۶ تا درجه یک و مجازات‌های طبعی طبق ماده ۲۵ قانون مذکور برای حبس‌ها از درجه یک تا درجه ۵ پیش‌بینی شده است مجازات خیانت در امانت هم در این محدوده قرار می‌گیرد.
مدارک شکایت خیانت در امانت چیست؟
اگر کسی به دلیل متحمل شدن خیانت فردی در مقابل امانت خود تصمیم به ثبت شکایت کند، باید چند مدرک زیر را ارائه دهد:
- رسید مال سند یا مدرک سفید مهر واگذار شده به فردی امین
- طرح شکایت و اظهارنامه درباره جرم تعیین شده
- شهود برای اثبات جرم خیانت کردن در مقابل امانت طرفین
- اسناد و مدارکی برای آگاه کردن مراجع ذی نفع از حقیقت ماجرا
حتما رونوشتی از قرار داد های خود برای ارائه به دادگاه جهت مدرک نگه دارید .
بیشتر بخوانید : راهنمای کامل دعوای الزام به تنظیم سند رسمی{به روزرسانی جدید}
نحوه شکایت کردن
برای اینکه فردی بخواهد شکایت خود را در حیطه خیانت در امانت به ثبت برساند، باید چند مرحله طی کند که عبارتند از:
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: برای اینکه شکایت خود را به ثبت برسانید باید به ساختن پروفایلی در سامانه ثنا و ثبت دادخواست در این سامانه بپردازید. برای این منظور باید به یک دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
- پر کردن فرم شکواییه: در گام بعدی باید فرم شکایت خود را پر کنید. در چنین شرایطی وکیل می‌تواند به شما کمک کند تا متن دقیق و کاملی را آماده کنید. در ضمن باید مدارکی را همراه داشته باشید که وکیل شما را در این زمینه راهنمایی می‌کند.
- ارجاع شکواییه به مراجع ذی صلاح: بعد از این مدارک را همراه با دادخواست ارائه دادید، دفتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست و پیوست آن را به مرجع ذی صلاح ارسال می‌کند.
نحوه رسیدگی به جرم چگونه است؟
هنگامی که دادخواست خود را برای شکایت این نوع از خیانت فردی به ثبت رساندید، مراحلی طی خواهند شد تا حکم نهایی صادر گردد.
ابتدا دو طرف دعوا به شورای حل اختلاف دعوت می‌شوند تا با جلساتی دعوای میان هر دو تمام شده و شاکی شکایت خود را پس بگیرد.
در صورتی که دو طرف صلح نکردند یا پیگیر جلسه نبودند، پرونده به دادسرا ارسال خواهد شد.
اکنون نوبت به این می‌رسد که دادگاه با مدارک موجود و بررسی شواهد شهود، جرم را کامل بررسی کند. اگر جرم اثبات شود، با توجه به شدت جرم، مدت زمان حبس به عنوان مجازات (از ۳ ماه تا ۱.۵ سال) تعیین خواهد شد.
توجه داشته باشید که در صورت کامل نبودن شواهد و مدارک یا اعلام رضایت شاکی، پیگیری پرونده از سوی دادسرا متوقف خواهد شد.
در این مقاله تمام تلاشمان را کرده ایم تا جزئیات کاملی را من باب خیانت در امانت و توضیح اصطلاحات قانونی آن در خدمت شما قرار دهیم . اما اصل اصلی موفقیت در چنین پرونده هایی ، استفاده از مشورت های وکیلی مجرب در راستای جریان پرونده شماست . برای پاسخدهی به سوالاتتان از طریق لینک پایین صفحه میتوانید با ما تماس بگیرید تا کمکتان کنیم !
